Osmanlı döneminde Rodos’a sürülen Arpazlı Hacı Hasan Bey, dönüşünde Rodos’tan getirdiği yapı ustalarına Aydın’ın Nazilli ilçesine bağlı Esenköy’de, Arpaz Kulesi ve Arpaz Konağını yaptırmış. Karya kenti Harpasa Kalesinin eteklerinde, Arpaz beylerinin yaşaması için yapılan konak Osmanlı’nın izlerini taşıyor. Arpaz ailesine ait olan kule ve beyler konağı 90’lı yıllara kadar kullanıldığından büyük ölçüde korunarak günümüze kadar ulaşmayı başardı. Daha sonra ailenin mirasçıları tarafından yaşlı bir kadın ve oğlu konağa bakmaları için yerleştirildi. Yaşlı kadın öldükten sonra oğlu konağa bakmaya devam etti. Kule ve konak restorasyonunun yapılması ve müzeye dönüştürülmesi şartıyla, Arpaz ailesi tarafından Nazilli Belediyesi’ne hibe edildi. Önce konağın içinde oturan aile restorasyon yapılacağı gerekçesiyle çıkarıldı. Fakat, aradan geçen 18 yıla rağmen ne kulede ne konakta en ufak bir restorasyon çalışması yapılmadı. Bakımsızlık nedeniyle tarihi yapı çökmeye başladı.
Tarihi yapıların durumuna çok üzülen Arpaz ailesinden Engin Arpaz “ Bu kadar değerli bir tarihi eser olduğunu bilmeden, rahmetli amcamın tescil edilen yerleri uğraşmamı benden istemesiyle başladım kuleyle ilgilenmeye. Eşimin bu konakta dedesi, babaannesi ile yaşamış olması ve çocuklarımın bu soyadı taşıması, kulenin ne kadar önemli bir tarihinin olduğunu öğrenmem, beni bu konak ve kuleyle ilgilenmeye yöneltti. 18 yıldır restore edilmesi için uğraş veriyorum ve hiçbir sonuç alamadım. Ne zaman sosyal medyada bilinçli genç arkadaşımız duyurmaya başladı, sesimizi anıtlar kurulu duydu ve belediyeden ses geldi” dedi.
“Gözümüzün önünde bir şey yapamadan kule yıkılıyor” diyen Engin Arpaz, “Biz ailecek restore edemeyeceğimiz için belediyeye hibe ettik. Hiçbir zaman kamulaştırmaya yanaşmadık. Çünkü adımızı satmayı hiç düşünmedik. Sağolsun zamanın belediye başkanı Haluk Alıcık sayesinde intikaller proje çalışmaları başlatıldı, bu konuda çok ümitlenmiştik. Ancak 2019 yılında başkan değişince proje hayata geçirilemedi. Restore edilecek diye içinde oturan aileyi çıkarmak zorunda kaldık. Hiç olmazsa belediyeden kulenin ve konağın etrafına girişin engellenmesine yönelik bir çalışma yapılsın, kapılar kilitlensin istedik. Daha önce biz bütün kapıları kilitlerdik. Ama anıtlar kurulu izin vermiyor dediler. Daha sonra bakanla konuştuk artık restorasyona başlıyoruz, Mayıs 2025’de bitecek diye milletvekilleri geldi gitti, sonuç ise yıkılan bir tarih... Artık ne sözlere inanıyoruz ne vaatlere.Gözümüzün önünde birşey yapamadan kule yıkılıyor. Herhalde yetkililerde yıkılmasını bekliyor, her yer açık giren çıkan belli değil. Yazık çok yazık. Nazilli Belediye başkanı değişti, umarız başkanımız bu konuya duyarlılık gösterir, bir kültür mirasının yok olmasını engeller diye ümitle bekliyoruz” diye konuştu.
Ekosistemi Koruma ve Doğa Severler Derneği Başkanı Bahattin Sürücü de Aydın turizmi için çok önemli olan Arpaz Kulesi ve Beyler konağına acil olarak müdahale edilmesi gerektiğini söyledi. Harpasa antik kenti ve köyde bulunan leyleklerle birlikte bütüncül olarak düşünülerek, Arpaz Kulesi ve Beyler Konağının restorasyonunun yapılması halinde, Aydın önemli bir turizm destinasyonu kazanacağını ifade eden Sürücü, “İtalya’nın kuzeyindeki Pisa şehrinde bulunan ve her 100 yılda bir 7 santimetre eğilen dünyaca ünlü Pisa kulesinin eğik halini görmek için, dünyanın birçok ülkesinden milyonlarca insan bu kente gidiyor. Pisa kulesine giriş ücreti 24 Euro ve rezervasyonla girilebiliyor. Türkiye’deki en ilginç kulelerden biri Aydın ili Nazilli ilçesine bağlı Harpasa antik kentinin batı eteklerinde yer alan eski adı Arpaz olan Esenköy sınırları içinde bulunan Arpaz Kulesi ve Beyler Konağı’dır. Arpaz Kulesi, hamam, misafirhanesi, depoları, çeşmeleri ve diğer yapılarıyla birlikte görenlerin hayranlıkla baktığı kompleks bir yapıdır. Osmanlı ayanlık dönemindeki önemli mimari yapılardan biri olan Arpaz Kulesi’ne konaktan geçişlerin asma bir köprü ile yapılması, aynı zamanda kulenin savunma amaçlı yapıldığını da gösteren tarihsel bir geçmişe sahiptir” ifadelerini kullandı.
