Hasan Hüseyin Dokuzlu: Esnaf (Ayakkabıcı), Hasanefendi-Ramazanpaşa Mahalleri Eski Muhtarı

Aydın’a her zaman Esnaflık, Kültür-Sanat ve Hayır işlerine katkı koyan. Yapmış oldukları hayırlı işleri de kimseye duyurmadan yapan. Her zaman dik duruşlarıyla adlarından söz ettiren Aydın’ın güzide ailelerinden biri daha. Yaptığı işlerle Aydın’a İz Bırakanlar kervanına katılan Dokuzlu ailesi. (Muhtarımız Hasan Hüseyin Dokuzlu yaşlılığa bağlı rahatsızlığı nedeniyle 15 Mart 2015 tarihinde Hakkın rahmetine kavuşmuş. Hasan Hüseyin Dokuzlu’yu rahmetle anmak ve yâd etmek istedim Ruhu şad mekânı cennet olsun.)

Dokuzlu ailesi hakkındaki bilgileri, büyük oğlu İsmail Hakkı Dokuzlu (AYTO Eski Başkanı) ile yaptığımız görüşme neticesinde onun anlatımıyla Dokuzlu Ailesinin yaşam öyküsü;

Dokuzlu ailesinin Isparta’dan sonra Aydındaki hayat hikayesi 1904 yılına dayanıyor. Aydına gelişleri şöyle; ilk önce babamın anne tarafından dedesi gelip Germencik’e yerleşiyor. Medreselerde dini eğitim gördüğünden, Germencik’te hafızlık yapmaya başlıyor.

Babamın annesi yani babaannem Zehra Hanım Germencik’e yerleştikleri yıl olan 1904 yılında dünyaya geliyor. Ama Germencik’te mi yoksa Isparta’da mı dünyaya geldiği hatırlanmıyor. Babaannemin anlatılarına göre çocukluk ve ilkokul yılları Germencik’te geçmiş ya da şöyle olabilir, Babaannem 1904 yılında Isparta’da dünyaya geldikten sonra Germencik’e yerleşmiş olabilirler. Bizim yıllarca akraba olarak bildiğimiz Germencik’teki ailelerle ilgili bir bilgi paylaşayım. Babaannemin çocukluktan tanıdığı aile dostlarının çocukları ile halalarım kan kardeşmişler, bizler uzun yıllar o dostlarımızı kendi akrabalarımız olarak gördük, bildik ve yıllar sonra kan bağı akraba değil babaannemin çocukluk arkadaşları olduklarını öğrendik.

Erbeyli Baskını;

Erbeyli baskının dokuzlu ailesi ile bağlantısına gelirsek; Büyük dedemiz ve ailesi Germencik ve yöresinde Ispartalı hafız diye tanınıp anılıyormuş. Erbeyli baskınından bir gün önce Aydın’dan Germencik’e bir kör hafız misafir olarak geliyor. Ertesi günü yanı 21 Haziran 1919 günü dedem misafir gelen kör hafızı Aydın’a dönmesi için Germencik’ten Erbeyli istasyonuna kadar götürüyor. Trene bindireceği anda Yunanlılar Erbeyli baskınını gerçekleştiriyorlar. Ve o anda 72 kişiyi katlediyorlar yani kesiyorlar orda şehit düşenler içinde babamın dedesi de var. Erbeyli deki şehitler abidesinde de Ispartalı Hafız diye ismi yazıyor.

Dede İsmail Hakkı Dokuzlu

Erbeyli baskınından sonra bu olayı duyan babaannemin dedesi Isparta’dan Germencik’e gelip babaannem ve çocuklarına sahip çıkarak Isparta’ya geri götürüyor. Böylece dokuzlu ailesinin babaanne tarafı 1904’lerde Germencik’e gelip yerleşiyor ve 1919’da Isparta’ya geri dönüyor. Daha sonra Isparta’ya dönen babaannem dedemle evleniyor. Dedem ayakkabı imalatı yapıyor kısacası ayakkabı yapıp satıyor. Zaten bizim meslekte ayakkabıcılık yanı dede mesleğini yapıyoruz. Isparta o dönemlerde daha kır’mış, İçki ve kumar belası yüzünden kimse düzenini kuramıyormuş. Ben dedemden duyduğum kadarıyla iş imkânları az ve yaşam şartları daha zormuş. Onun için dedem dört arkadaşıyla bir araya gelip düşünmüşler ve başka şehirlerde nasip ve kısmetlerini aramaya karar verip Isparta’dan ayrılmaya karar veriyorlar. Bu dört arkadaştan biri Antalya ya, biri Burdur Bucak’a Dedem ise Aydına geliyor. Babaannem Zehra Hanımın ikinci kez Aydın’a gelişi Dedem İsmail Hakkı Dokuzlu ve iki halamla birlikte 1928 yılında oluyor. Dedemi 1982 yılında kaybettik. Dedem İsmail Hakkı Dokuzlunun Aydın’a geliş tarihini şöyle hatırlıyorum. Dedem Aydın’a ilk geldiği gün o zaman geçerli, defter şeklinde sayfalı biçimde olan Nüfus Cüzdanının en arka sayfasına Osmanlıca o günün tarihini yazıyor. Nüfus Cüzdanındaki tarihi gördüm ve hatırlıyorum. Dedem Latin harfleriyle Türkçe okuma yazma bilmezdi ama eski yazı tabir edilen Osmanlıcayı iyi bilir okur ve yazardı. Çok ileri görüşlü bir adamdı, 1928 yılında Aydın’a ayak bastığını belgelercesine hemen o gün cüzdanının arka sayfasına Osmanlıca 1928’de Aydın’a indim (geldim) yazmış ve bize anlatırdı. Bakın işte ben Aydın’a ayak bastığım gün yazmıştım bu onun belgesidir derdi. Bizlerde o yazıyı bir belge niteliğinde incelerdik. Aydına 1928 yılında gelen dedem İsmail hakkı ayakkabı imalatı yapmaya başlamış ve Aydın’da o dönem bildiğim kadarıyla Isparta’dan gelen çok ayakkabıcı, derici varmış mesele bir dönem noterlik yapan Cahit Sak vardı şu anda da oğlu Mehmet Sak var.

İsmail Hakkı Dokuzlu ve Eşi Zehra Dokuzlu

Onun dedesi Kara Mehmet’te aydın da ayakkabı malzemesi satan bir tacirmiş ve dedemizin de arkadaşıymış. Yine Dericiler diye bir aile var bunlarda dedemin arkadaşları idi. dedem çok çalışır zamanını boşa harcamazdı, hatta babam bana sen dedene çok benziyorsun onun gibi aktifsin der. Dedem gecesini gündüzüne katıp ayakkabı imal edip onları Ortaklar, Germencik pazarlarına götürüp satarmış. O zamanki ticaret bu şekilde devam edermiş. Dedem o zaman üreterek pazarlarda sattığı ayakkabılardan iyi kazanmış kazandığı paralar ile bu gün bizim kullandığımız merkez mağazamız olan yeri 1930’lu yıllarda satın almış. Şu an ki mağazamızın diğer yarısını da 1992 yılında ben ve kardeşim çetin satın alıp birleştirdik. Düşünün bizim dükkânın mazisini 1930’da alındığını kabul edersek 82 yıllık mesleki bir geçmiş. Bu arasta içinde eskiden bu kadar ayakkabıcı var mıydı denirse tatbikî vardı derim, bizim dükkânımız örnek teşkil ediyor. Aydın da eskiden imalatçı ayakkabıcılar çoktu daha sonra zamanla sadece perakende sektörüne dönüldü, İzmir’den, İstanbul’dan hazır alıp satanlar çoğaldı.          

İlk dükkânımız ve Babam Hasan Hüseyin Dokuzlu (04 Nisan 1952)

1940’lı yıllara ait komşularımızdan bahsedersek yanımızda Saray Kundura vardı şimdide öyle o zamanlar Yılmaz abinin babası Ahmet Saray işletirmiş. Karşımızda İkizler kundura vardı şu anda torunları dedelerinin mesleğini devam ettiriyorlar. Onun altında Ispartalı Koca Hüseyin lakaplı Hüseyin Kundura vardı. Onun bitişiğinde Ekrem ustanın kahvesi vardı ondan öncede orası kahveymiş şimdi ismini hatırlayamadım ama babam sohbetlerinde hep anlatır. Bizim mağazamızın alt köşesinde ise Ali Tığ diye bir ayakkabı imalatçısı vardı, daha sonra İstanbul’a gittiler Ali Tığ abinin 1975’lı yıllara kadar Laleli de toptancılık yaptığını hatırlıyorum. Ayrıca Halil Güngör, Necati Güngör kardeşler vardı, halen aynı yerde işlerine devam ediyorlar. 

Çarşı eski esnafları 29 Ekim Bayramı Kutlaması dönüşü bir anı – 29 Ekim 1943

Resim Saray Kundura (Yılmaz Saray) arşivi. Resimde Atatürk resminin sol tarafındaki beyaz ceketli genç, babam Hasan Hüseyin Dokuzlu'dur.

Şimdiki mağazanın köşesini 1992 yılında aldığımızı yukarıda beyan etmiştim. İşte biz almadan önce söz konusu dükkânda çok eskiden Köşk’ten gelen Adnan Çetintaş diye bir ayakkabıcı vardı. Bunlar Köşk’te halen tanınan bilinen bir ailenin mensuplarıdır. Çocukları ve torunları halen Aydın’da yaşıyor ve ayakkabıcılık mesleğine devam ediyorlar, Onların dükkân isimleri Doğruluk kundura idi. Adnan Çetintaş uzun boyunlu bir adamdı benim yaşıtlarım onu hatırlar. Evet, dönelim tekrar komşularımıza bizim köşe dükkânın karşısında Mustanoğlu diye bir ayakkabı imalatçısı daha vardı lakapları Mustanoğlu idi. Hemen arkamızda cadde üzerinde Güngör Pehlivanın giyim (Konfeksiyon) mağazası vardı faal olarak çalışırdı halende piyasada etkili olduklarını düşünüyorum. Onun yanı başında manifaturacılık yapan Yazıcıoğulları vardı.

Dokuzlu ailesinin yaşam öyküsünün II. Bölümü kaldığımız yerden Aydın’a İz Bırakanlar Köşesimde devam edecektir.

Aydın’lı Aydınlık günlere olan inancımla, saygılar sunarım.